Φθειρίαση

Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί από τρεις τύπους ψείρας:

• Τη ψείρα της κεφαλής (pediculus humanus capitis)
• Τη ψείρα του σώματος (pediculus humanus corporis)
• Τη ψείρα του εφηβαίου (phthirus pubis)

Φθειρίαση τριχωτού: Σε παιδιά σχολικής ηλικίας της λευκής φυλής, απαντάται σε ποσοστό 10% – 50%, ενώ σπάνια ανευρίσκεται στη μαύρη φυλή, ίσως γιατί προσκολλάται πιο δύσκολα στη κατσαρή τρίχα. Τα παιδιά με ατοπικό υπόβαθρο έχει παρατηρηθεί ότι κολλάνε πιο εύκολα φθειρίαση. Η ψείρα της κεφαλής δε μεταφέρεται σε άλλα σημεία του σώματος σε σχέση με τις άλλες δυο κατηγορίες φθείρας.

Η θηλυκή ψείρα, 1-2 ημέρες μετά τη γονιμοποίηση, γεννά αυγά τα οποία προσκολλώνται στις τρίχες, 1 χιλιοστό από το δέρμα, όπου η θερμοκρασία εκεί βοηθά την επώαση τους (γεννούν 7-10 αυγά ημερησίως). Οι  περιοχές πίσω από τα αυτιά και κοντά στον αυχένα είναι συνήθεις. Σε 6-10 ημέρες τα αυγά εκκολάπτονται και γεννιούνται οι φθείρες. Το άπτερο παράσιτο έχει μήκος 1-3 χιλιοστά, έχει γκριζωπό χρώμα, τρία ζεύγη ποδιών και δυο απομυζητήρες. Ο χρόνος ζωής της είναι 1-3 μήνες και επιβιώνει από το αίμα του ανθρώπου ( τρώει κάθε 3-6 ώρες). Κατά την απομύζηση αφήνει τοξίνες στο δέρμα στις οποίες εάν το άτομο είναι αλλεργικό, θα προκαλέσουν φαγούρα. Μακριά από τον άνθρωπο μπορεί να ζήσει 1-2 ημέρες. Η μετάδοση γίνεται με άμεση επαφή και μολυσμένα αντικείμενα όπως βούρτσες, μαξιλάρια, κ.ά. Η διάγνωση τίθεται από τη παρουσία των αυγών( κόνιδες) ή της ψείρας. Η ψείρα απομονώνεται πιο εύκολα με ειδικό χτενάκι μιας και αποφεύγει το φως. Ο κνησμός του τριχωτού προκαλεί ερεθισμό του δέρματος με εκκρίσεις και απολέπιση. Πολλές φορές παρατηρούνται συνοδά εξανθήματα γύρω από τη περιοχή του τριχωτού στο δέρμα.

Η θεραπεία της νόσου γίνεται μεαντιφθειρικά σκευάσματα σε μορφή λοσιόν, κρέμας ή σαμπουάν. Η αγωγή πρέπει να εφαρμόζεται σε 2 επαναλήψεις, ανά 10 ημέρες, ανάλογα με τις οδηγίες του προϊόντος, καθώς και να γίνεται τακτικός έλεγχος για πιθανή παράταση της αγωγής. Τα περισσότερα σκευάσματα παραμένουν στα μαλλιά δρώντας ακόμα και 2 εβδομάδες μετά τη χρήση τους. Προσοχή! Δεν έχουν όλα τα σκευάσματα ένδειξη για μικρές ηλικίες κι εγκυμοσύνη. Καλό είναι πριν τις φαρμακευτικές οδηγίες να βρέχουμε τα μαλλιά με διάλυμα ξυδιού (αραίωση 1:1) και με το ειδικό χτενάκι να απομακρύνουμε τα παράσιτα. Μεταξύ της θεραπείας με τα αντιφθειρικά δε πρέπει να χρησιμοποιούνται ξύδι, conditionerκαι σεσουάρ γιατί αδρανοποιούν το φάρμακο. Μια εναλλακτική επίσης μέθοδος αντιμετώπισης είναι η βαζελίνη, την οποία αφήνουμε όλο το βράδυ και την αφαιρούμε το επόμενο πρωί. Με το τρόπο αυτό η ψείρα παθαίνει ασφυξία. Η αφαίρεση της αν και δύσκολη, μπορεί να γίνει προσεκτικά με λίγο υγρό πιάτων. Άλλος φυσικός τρόπος είναι η χρήση μαγιονέζας ήgel κρατήματος μαλλιών.

Τα κλινοσκεπάσματα, οι πετσέτες και ότι έρχεται σε επαφή με τα μαλλιά πρέπει να πλυθούν στους 60 βαθμούς. Οι χτένες και οι βούρτσες να μείνουν για λίγο σε ζεστό νερό μέσα σε λεκάνη. Ότι δε μπορεί να πλυθεί να μπαίνει σε πλαστική σακούλα ή να παραμένει στον ήλιο για 15 ημέρες.

Όταν αποτυγχάνει η θεραπεία σημαίνει ότι δεν έγινε σωστά, δεν πραγματοποιήθηκε απολύμανση του χώρου και των ρούχων, καθώς επίσης ίσως υπάρχει πιθανή αντοχή στα αντιφθειρικά φάρμακα. Εάν μέσα στο ίδιο εξάμηνο γίνει επαναμόλυνση καλό είναι να χρησιμοποιηθεί άλλο φαρμακευτικό προϊόν για αποφυγή της αντοχής στην αγωγή.

Προληπτικά δε πρέπει να μοιραζόμαστε χτένες, σκουφάκια, κ.ά. προσωπικά μας είδη. Τα παιδιά σχολείο να κρεμάνε τα ρούχα τους στις καρέκλες τους κι όχι στις κοινές κρεμάστρες. Κυκλοφορούν σαμπουάν, λοσιόν, spray από αιθέρια έλαια τα οποία απωθούν τις ψείρες. Σε κρούσμα της νόσου πρέπει να εξετάζεται όλη η οικογένεια και να γίνεται θεραπεία στους ασθενείς. Το σχολείο έχει υποχρέωση να ενημερώσει τους γονείς του παιδιού προκειμένου να γίνει η θεραπεία.

Φθειρίαση σώματος :

Οι ψείρες του σώματος προκαλούν κνησμό, ερεθισμό κι εκζέματα στο ανθρώπινο σώμα. Είναι μεγαλύτεροι σε μέγεθος από τη ψείρα του τριχωτού και τρέφεται και αυτή από το ανθρώπινο αίμα. Τα παράσιτα αυτά ζουν σε ρούχα και κλινοσκεπάσματα κυρίως στις ραφές όπου αναπαράγονται κι εναποθέτουν τα αυγά τους. Οι πιο συνήθεις θέσεις τσιμπημάτων είναι η μέση, η βουβωνική χώρα και οι μασχάλες.

Οι ψείρες του σώματος  μπορεί να μεταφέρουν επικίνδυνες ασθένειες, όπως ανάπτυξη δευτερογενών λοιμώξεων, αποχρωματισμό στα σημεία των τσιμπημάτων, εξανθηματικό τύφο, υπόστροφο πυρετό, σπάνια τύφο, κ.ά. Γενικά το καλοκαίρι ευνοεί την εξάπλωση τους.

Οι περιοχές που μπορεί να παρατηρηθούν φθείρες σώματος και να πυροδοτήσουν τη νόσο είναι κυρίως καταυλισμοί προσφύγων ή μετά από φυσικές καταστροφές, βαγόνια τρένων μεγάλων αποστάσεων, σταθμοί μετρό, στρατώνες, σωφρονιστικά ιδρύματα, εξειδικευμένα ιατρικά ιδρύματα, κατασκηνώσεις, σχολεία, κ.ά.Τα μολυσμένα ενδύματα, κλινοσκεπάσματα καθώς και άτομα με φθείρες μεταδίδουν εύκολα τη νόσο.

Η αντιμετώπιση στη περίπτωση αυτή αρχικά είναι ξύρισμα της δασύτριχης περιοχής και χρήση αντιφθειρικών σαμπουάν σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης τους. Έπειτα πλύσιμο κλινοσκεπασμάτων κι ενδυμάτων στους 60 βαθμούς με ακόλουθο σιδέρωμα στις ραφές τους. Ότι δε μπορεί να πλυθεί εκτίθεται 15 ημέρες στον ήλιο και ότι μπορεί να μπει σε θήκες κενού αέρος θα βοηθήσει επίσης. Υπάρχουν ειδικά συνεργία απολύμανσης που αναλαμβάνουν να εξουδετερώσουν με ειδικά μέσα τα παράσιτα σε εσωτερικούς χώρους. Τα τελευταία χρόνια η ανθεκτικότητα των φθειρών του σώματος οφείλεται στις ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες υγιεινής σε κάποιες μειονότητες και στη γενετική τους μετάλλαξη.

Φθειρίαση εφηβαίου :

Η φθείρα του εφηβαίου εντοπίζεται στην ηβική χώρα, αλλά και στις τριχωτές περιοχές των ποδιών, της κοιλιάς, του στήθους, των μασχαλών, των χεριών και πιο σπάνια στις βλεφαρίδες, τα φρύδια και το τριχωτό. Τρέφεται και αυτή με το ανθρώπινο αίμα. Οι ψείρες αυτές είναι μικρότερες από τα άλλα είδη, έχουν σφαιρικό σχήμα σαν καβούρι, μακριά πόδια, μεγάλες δαγκάνες, καφέ χρώμα, μέγεθος 1,5 – 2 χιλιοστά και κολλάνε στο δέρμα με μεγάλη δύναμη. Η έκκριση του σάλιου τους προκαλεί κνησμό στον άνθρωπο. Μπορεί να παρατηρηθούν ίχνη αίματος στο δέρμα, καθώς και ένα είδος μαύρης σκόνης στα εσώρουχα μετά από αρκετές εβδομάδες. Μικροσκοπικές μελανές κηλίδες ίσως υπάρξουν τοπικά λόγω των τσιμπημάτων. Είναι ορατές σαν μαύρα στίγματα. Τα αυγά τους βρίσκονται σε μικρούς σωρούς κοντά στις ρίζες των τριχών και είναι άσπρα.

Η μετάδοση τους γίνεται με στενή σωματική επαφή και συνήθως σεξουαλικά, ενώ με μολυσμένα κλινοσκεπάσματα ή ενδύματα πιο σπάνια. Καλό θα ήταν εάν οφείλεται σε σεξουαλική επαφή, να γίνει έλεγχος για άλλα ΣΜΝ όπως ΗIV.

Και εδώ η θεραπεία ομοιάζει με αυτή της φθειρίασης του τριχωτού. Αντιφθειρικά  σκευάσματα όπως περμεθρίνη, πλύσιμο και σιδέρωμα του ρουχισμού στους 60 βαθμούς, καθώς και ξύρισμα της  περιοχής, είναι οι βασικές οδηγίες. Οι σεξουαλικοί σύντροφοι του ασθενούς πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία. Σε φθείρες βλεφαρίδων η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η βαζελίνη πρωί και βράδυ για 8 ημέρες και μηχανική απομάκρυνση.